ระบบเอ็นโดแคนนาบินอยด์เกี่ยวข้องอย่างไรกับมะเร็งตับ

ในการศึกษาค้นคว้าพบว่า เมื่อตับเกิดมีเซลล์มะเร็งขึ้น จะมีตัวรับ CB1 เพิ่มขึ้นมากกว่าเดิม และการกระตุ้นของสารเอ็นโดแคนนาบินอยด์ที่ร่างกายผลิตขึ้น เช่น

สาร AEA จะนำไปสู่การทำให้ตับมีการเกิดพังผืดที่ตับมากขึ้น และยังกระตุ้นให้มีการเพิ่มจำนวนของเซลล์มะเร็งมากยิ่งขึ้นด้วย (ลูกศรสีแดง)

ซึ่งสถานการณ์นี้ จะแตกต่างจากสถานการณ์ของตับที่ปกติ ซึ่งก็คือ จำนวนตัวรับ CB1 จะไม่ได้มีการแสดงออกมามากกว่าปกติ

ฉะนั้น ถ้าคนตับปกติ ก็จะไม่การกระตุ้นให้เกิดพังผืดที่ตับ จากสารเอ็นโดแคนนาบินอยด์ดังกล่าว

จากข้อมูลเหล่านี้ ทำให้พอจะทราบได้ว่า ตับของผู้ป่วยมะเร็ง อาจจะมีการทำงานของตัวรับ CB1 ที่มากขึ้น ซึ่งถ้ามีการมากระตุ้นของสารเอ็นโดแคนนาบินอยด์ ก็จะยิ่งทำให้เซลล์มะเร็งพัฒนาความรุนแรงขึ้นมาได้

แต่ถ้าดูตามภาพประกอบ จะเห็นว่า ในขณะเดียวกัน การกระตุ้นตัวรับ CB2 จะทำให้ร่างกายสามารถรวบรวมพวกเซลล์ในระบบภูมิคุ้มกัน เช่น ทีเซลล์ ให้เข้ามาจัดการกับเซลล์มะเร็งได้ด้วย ทำให้มีฤทธิ์ต้านการเกิดมะเร็งที่จะรุนแรงต่อไปได้ (ลูกศรสีน้ำเงิน)

ข้อมูลนี้สำคัญตรงที่ว่า ถ้าผู้ป่วยเกิดมะเร็งตับแล้ว หรือ กำลังจะเกิด หรือ กำลังพัฒนาความเจ็บป่วยเกี่ยวกับตับไปสู่การเป็นมะเร็งตับ

ถ้าใช้สารไฟโตแคนนาบินอยด์แบบที่มีฤทธิ์กระตุ้นตัวรับ CB1 ในจังหวะนี้ อาจเป็นการไปเร่งให้เกิดมะเร็งตับให้เกิดขึ้น หรือ เพิ่มจำนวนเซลล์มะเร็งตับได้

หรือง่ายๆ แทนที่จะไปฆ่าเซลล์มะเร็ง กลับเป็นการไปใส่ปุ๋ยเร่งให้พวกมันโตซะงั้น

สารไฟโตแคนนาบินอยด์ที่มีฤทธิ์กระตุ้นตัวรับ CB1 ก็คือ สาร THC ซึ่งก็ต้องระวังสำหรับ ผู้ป่วยมะเร็งตับ หรือ มีพังผืดที่ตับที่กำลังพัฒนาต่อไปเป็นมะเร็งตับ

ส่วนสาร CBD พบว่า มีคุณสมบัติยับยั้งการทำงานของตัวรับ CB1 ได้

ย้ำนะครับ สำหรับตับ มะเร็งอื่นๆจะมีระบบเอ็นโดแคนนาบินอยด์เข้าไปเกี่ยวข้องในบทบาทที่แตกต่างกันไป

การใช้น้ำมันกัญชา หรือ สารไฟโตแคนนาบินอยด์ ที่มีสูตรสาร CBD เด่น อาจให้ประโยชน์ ในกรณีผู้ป่วยมะเร็งตับ (สาร CBD เด่น ไม่ได้หมายถึง สาร CBD เพียวๆนะครับ) เพราะดูจากระบบเอ็นโดแคนนาบินอยด์ที่เข้ามาเกี่ยวข้อง นั่นเอง

ปล. สำหรับบางท่านที่อ่านแบบตัวหนังสือแล้วยังงงๆ เดี๋ยวผมจะมีการบรรยายเป็นเสียงและภาพประกอบที่มากกว่านี้ในกลุ่มหนังสือของผมนะครับ ติดตามด้วยนะครับ

More Science Less Marketing

ภก.พงษ์ศักดิ์ สง่าศรี

อ้างอิงบางส่วนจาก

Endocannabinoids and liver disease. II.
Endocannabinoids in the pathogenesis and treatment of liver fibrosis. Am J Physiol
Gastrointest Liver Physiol 2008;294:G357–62.

CB1 cannabinoid receptor antagonism:
a new strategy for the treatment of liver fibrosis. Nat Med 2006;12:671–6.

Towards the use of cannabinoids as antitumour
agents. Nat Rev Cancer 2012;12:436–44.

Cannabinoid receptor 1
promotes hepatocellular carcinoma initiation and progression through multiple
mechanisms. Hepatology 2015;61:1615–26.