บอระเพ็ด ขมแต่ดี...เป็นยาอายุวัฒนะ - Synergy Japan สาระความรู้ทั่วไป

บอระเพ็ด ขมแต่ดี…เป็นยาอายุวัฒนะ

🤔 บอระเพ็ด ขมแต่ดี…เป็นยาอายุวัฒนะ พิชิตความแก่ พิชิตเบาหวาน

🍃บอระเพ็ด เป็นสมุนไพรที่ชาวบ้านรู้จักกันทั่วไป เป็นพืชที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ พาดอยู่ตามกิ่งไม้ ไม่จำเป็นต้องปลูกหรือรดน้ำพรวนดินให้ เก็บมาใช้เป็นยาก็ง่าย หมอยาอีสานเรียกสมุนไพรชนิดนี้ว่า เครือเขาฮอ มีอยู่สองชนิดที่คล้ายกัน ชนิดที่มีตุ่มตามเครือยาวเรียกว่า บอระเพ็ด และชนิดที่ตุ่มสั้นเรียกว่า ชิงช้าชาลี หรือเครือหางหนู

…สมุนไพรทั้งสองชนิดนี้เป็นพี่น้องกันและใช้แทนกันได้ พ่อหมอในทุกภาคนิยมใช้บอระเพ็ดมากกว่า เพราะเชื่อว่ามีฤทธิ์ยาแรงกว่า 2 เท่า บอระเพ็ดมีรสขมมาก และมีการนำมาใช้เป็นยาอย่างแพร่หลาย ไม่มีหมอยาพื้นบ้านหรือหมอแผนไทยคนไหนไม่ใช้บอระเพ็ดเข้ายา จนเป็นที่มาของคำว่า หวานเป็นลม ขมเป็นยา นั่นเอง

…เถาบอระเพ็ดมีรสขมเย็น ใช้แก้ไข้ทุกชนิด แก้ร้อนในได้ดีมาก แก้พิษฝีดาษ เป็นยาขมเจริญอาหาร บำรุงไฟธาตุ แก้โรคกระเพาะอาหาร บำรุงร่างกาย ลดน้ำตาลในเลือด ที่นิยมกันมาก คือ เป็นยาอายุวัฒนะ คนล้านนาฝานเถาเป็นแว่นๆ กินกับน้ำผึ้งแก้ไข้ หรือดองในน้ำผึ้งกินบำรุงกำลัง หรือทุบแล้วแช่น้ำผสมน้ำผึ้งดื่มแก้หวัด

…หมอยาเมืองเลยนำบอระเพ็ดมาทำเป็นยาลูกกลอนกินเป็นยาอายุวัฒนะ ทำให้เจริญอาหาร บำรุงกำลัง ใช้เป็นยาตัวเดียว หรือใช้ร่วมกับยาตัวอื่นๆ เป็นตำรับก็ได้ ตำรับที่นิยมกันนั้น จะใช้ ขมิ้นชัน บอระเพ็ด หัวหญ้าแห้วหมู รากต้นสีซมซื่น (เขยตาย) และรากย่านาง โดยเอาสมุนไพรทั้งห้ามาตากแดดให้แห้งแล้วบดเป็นผง ใช้น้ำผึ้งเป็นกระสายปั้นเป็นลูกกลอน กินเช้าเย็นหรือวันละสามเวลา พ่อหมอบอกว่ากินเป็นประจำจะแข็งแรงสดใส มีน้ำมีนวลเหมือนดังชื่อสมุนไพรคือ สีบ่อเศร้า เฒ่าบ่อเป็น ช่วยแก้เจ็บหลังเจ็บเอวได้ด้วย

🍃แม่บ้านสมัยก่อนนำบอระเพ็ดมาแช่อิ่ม โดยเลือกเถาที่ไม่แก่จัด มาตัดเป็นท่อนๆ ลอกผิวด้านนอกแล้วผ่าข้างใน ดึงไส้ออก แช่ลงในน้ำซาวข้าวที่ใส่เกลือ แล้วนำไปลวกพอหายขม เสร็จแล้วแช่น้ำเกลืออีกที จากนั้นก็ต้มกะให้พอเคี้ยวได้ แล้วจึงล้างด้วยน้ำเย็น เสร็จสรรพก็นำไปแช่ในน้ำเชื่อมให้อิ่มตัว ช้อนขึ้นผึ่งให้แห้ง เก็บใส่ขวดโหลไว้รับประทานได้นานๆ วิธีนี้เหมาะกับคนที่ชอบกินขนมจุบจิบ ก็มากินบอระเพ็ดแช่อิ่มแทน ได้น้ำตาลน้อยกว่ากินขนม แถมยังมีประโยชน์

…พระธุดงค์ภาคอีสานก็นิยมเคี้ยวบอระเพ็ดสดๆ วันละ 2 องคุลีเป็นประจำ เพื่อป้องกันโรคภัยไข้เจ็บ หมอชาวบ้านบางคนเวลาครั่นเนื้อครั่นตัวก็ควักขึ้นมาเคี้ยวตุ้ยๆ หน้าตาเฉย มีสรรพคุณแก้ไข้ เป็นยาอายุวัฒนะ ทำให้ร่างกายแข็งแรง ไม่เจ็บป่วยง่าย

🍃บอระเพ็ด ยังมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และต้านฤทธิ์ AChE ที่เป็นสาเหตุของโรคสมองเสื่อม เพราะฉะนั้นจึงช่วยป้องกันความชราของเซลล์ต่างๆ ในร่างกายได้

…ชาวบ้านทุกภาคนิยมใช้บอระเพ็ดเพื่อคุมเบาหวาน และความดันโลหิตสูง มีคนไข้โรคเบาหวานหลายคนที่มีประสบการณ์ด้วยตนเองจากการกินบอระเพ็ดเป็นประจำ แล้วทำให้การคุมน้ำตาลดีขึ้น โดยเชื่อว่าโรคเบาหวานเป็นโรคที่ธาตุไฟหย่อน สมุนไพรของขมอย่างบอระเพ็ดจะไปล้อมตับ ช่วยไม่ให้ตับร้อนเกินไปในการสร้างธาตุไฟเพื่อการย่อยและการเผาผลาญ ตับก็จะสร้างไฟได้อย่างปกติ ดังนั้น สมุนไพรที่มีรสขมจึงไปดูแลตับให้ทำหน้าที่ได้เป็นปกติ

🔎การศึกษาวิจัยในทางวิทยาศาสตร์ก็พบว่า ของขมๆ หลายชนิดสามารถที่จะลดน้ำตาลในเลือดได้ เช่น มะระ มะระขี้นก พืชตระกูลไทร เป็นต้น แต่บอระเพ็ดเป็นสมุนไพรรสขมที่หาได้ง่ายที่สุด ในมาเลเซียและเกาะบอร์เนียวก็ใช้บอระเพ็ดกับคนเป็นเบาหวานเช่นกัน

🔎มีการศึกษาในห้องทดลองโดยนำสารสกัดเถาบอระเพ็ดด้วยน้ำไปทดลองในหนู ทั้งหนูปกติและหนูที่ถูกทำให้เป็นเบาหวาน พบว่า เมื่อผสมสารสกัดในน้ำดื่มขนาด 4 กรัม/ลิตร ให้หนูกินเป็นเวลาสองสัปดาห์ เมื่อทดสอบด้วยกลูโคสทอเรอแลนซ์เทส(glucose tolerance) อันเป็นการวัดความสามารถของร่างกายในการใช้น้ำตาล การทดสอบนี้จะเป็นการวินิจฉัยโรคเบาหวาน และภาวะเสี่ยงต่อเบาหวาน พบว่าดีขึ้นกว่าก่อนให้ยา แสดงว่ามีผลลดน้ำตาลในเลือด และพบว่าหนูมีปริมาณอินซูลินเพิ่มมากขึ้นด้วย

…จากการวิจัยพบว่า สารสกัดบอระเพ็ด กระตุ้นให้เซลล์ตับอ่อนของหนูขาวและคนหลั่งอินซูลิน ฤทธิ์ในการลดเบาหวานของบอระเพ็ดน่าจะมาจากกระบวนการกระตุ้นให้มีการหลั่งอินซูลินนั่นเอง และมีการศึกษาผลของสารสกัดบอระเพ็ดในการลดความดันโลหิต โดยทดลองฉีดสารสกัดบอระเพ็ดเข้าไปในหลอดเลือดดำของหนูขาวใหญ่ ก็พบว่ามีฤทธิ์ลดความดันโลหิตได้จริงๆ

🍃บอระเพ็ด ยังเป็นสมุนไพรที่นิยมใช้รักษาอาการปวดเมื่อย แก้อักเสบ <ตาวิน ตุ้มทอง> นิยมใช้บอระเพ็ดเป็นยาแก้ปวดเส้น ปวดเอ็น คลายเส้น คลายเอ็น โดยใช้แก่นขี้เหล็กป่า แก่นขี้เหล็กบ้าน เครือเขาฮอ(บอระเพ็ด) และแก่นขี้เหล็กสาร(ชุมเห็ดเทศ) อย่างละสองสามกีบนำมาต้มกิน วันละ 4-5 ครั้ง ครั้งละหนึ่งหรือสองแก้ว หรือกินแทนน้ำก็ได้ กินสักสามหม้อก็ดีหาย คนล้านนาใช้เข้ายาร่วมกับเพชรสังฆาต เป็นยารักษาอาการปวดกระดูก

…นอกจากนี้ ในตำรายาไทย มีตำรับรักษาอาการปวดเมื่อยที่เข้าบอระเพ็ดหลายตำรับ มีทั้งยากิน ยาประคบ และยาอาบ การศึกษาวิจัยแผนใหม่ก็พบว่า บอระเพ็ดมีฤทธิ์แก้อักเสบได้ดีทีเดียว

🚫ข้อควรระวัง
• สมุนไพรรสขมจัด เช่น บอระเพ็ด ชิงช้าชาลี แห้ม ย่านาง ถ้ากินในขนาดสูงๆ ติดต่อกันเป็นเวลานานๆ อาจทำให้เกิดความผิดปกติของตับได้ ควรกินในขนาดที่คนโบราณกินเท่านั้น
• ถ้าใช้ไปแล้วมีอาการมือเท้าเย็น แขนขาหมดเรี่ยวแรง ตาเหลือง ให้หยุดรับประทาน เนื่องจากอาจเกิดตับอักเสบ ดังนั้น ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีการทำงานของตับและไตผิดปกติ หญิงตั้งครรภ์ และหญิงให้นมบุตร

⭐️ตำรับยา
👉🏻ยาลดความดัน
ใช้บอระเพ็ดกับบัวบกน้ำหนักเท่ากัน ตำผงทำเป็นลูกกลอนกินครั้งละ 2 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เช้า เย็น จะช่วยปรับและควบคุมลมในร่างกาย ช่วยปรับเส้นประสาท

👉🏻ยาลดเบาหวาน แก้ไข้ เจริญอาหาร
นำเถาบอระเพ็ดมาตัดเป็นท่อนเล็กๆ ตากให้แห้ง แล้วนำมาคั่วด้วยไฟอ่อนๆ แล้วบด ชงประมาณหนึ่งช้อนชากับน้ำอุ่นแล้วดื่ม หรืออาจจะใส่แคปซูลเพื่อความสะดวกในการรับประทาน

👉🏻ยาบอระเพ็ดบำรุงร่างกาย แก้ปวดเมื่อย
ให้เอาบอระเพ็ดตำให้ละเอียด ละลายน้ำผึ้งกินวันละ 1 ช้อนกาแฟ รับประทานประจำทุกวัน

👉🏻ยาอายุวัฒนะ
ใช้บอระเพ็ด(ราก, ต้น, ใบ) เมล็ดข่อย หัวแห้วหมู เมล็ดพริกไทย เปลือกต้นทิ้งถ่อน เปลือกต้นตะโกนา อย่างละเท่ากันนำมาบดเป็นผงปั้นเป็นยาลูกกลอนเท่าปลายนิ้วก้อย รับประทานก่อนนอน ครั้งละ 2-3 เม็ด

👉🏻ยาริดสีดวงทวาร
ใช้หัวขมิ้นชัน 1 ถ้วย หัวขมิ้นอ้อย 1 ถ้วย บอระเพ็ด 1 ถ้วย เกลือ 1 ถ้วยครึ่ง ต้นพมาต้มรวมกัน ใส่น้ำ 3 ส่วน ต้มให้เหลือ 1 ส่วน รับประทานครั้งละ 1 ถ้วยตะไล ควรเติมการบูร 1 สลึง

👉🏻ยารักษาโรคกระเพาะอาหาร
ใช้บอระเพ็ด 5 ส่วน มะขามเปียก 7 ส่วน เกลือ 3 ส่วน น้ำผึ้งพอควร นำมาคลุกเคล้าให้เข้ากันแล้วรับประทานก่อนอาหาร 3 เวลา

👉🏻ยาสระผม รักษาอาการคันศีรษะ
นำเถาบอระเพ็ดหั่นบางๆ นวดเอาน้ำมาสระผม

⭐️ข้อมูลจาก : หนังสือบันทึกของแผ่นดิน 8 สมุนไพรชะลอวัยไกลโรค โดย ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร

#สมุนไพรอภัยภูเบศร #บอระเพ็ด #ขมแต่ดี #ลดน้ำตาล #ลดความดัน #เจริญอาหาร #แก้ไข้ #ร้อนใน #แก้ปวดเมื่อย